Ir-regolatur – l-MRA fost ohrajn
Il-gimgha li ghaddiet il-Professur Edward Scicluna kiteb artiklu dwar il-kwistjoni tat-tariffi tad-dawl u l-ilma u iffoka fuq ir-regolatur – l-Awtorita’ ta’
Il-Prezz
Il-Professur Scicluna semma zewg punti importanti – kif ghandu jinhadem il-prezz u r-rwol tar-regolaturi. Dwar il-prezz semma kif ghandu jinhadem. Biex naslu ghall-prezz irridu nikkomparaw azjenda ta’ daqs l-Enemalta, izda li tkun qed tahdem f’suq kompetittiv, kemm ticcargja ghal kull unit elettriku. Hu minhemm li rridu nistabbilixxu l-prezz u mhux mill-ispiza u l-kotba mhux awditjati. Kien preciz meta qal li l-metodu li niehdu l-ispiza tal-Enemalta biex nikkalkolaw il-prezz mhux tajjeb u jmur kontra l-interessi tal-konsumaturi. Dan ghaliex l-Enemalta hi monopolju u ghalhekk m’ghandha l-ebda interess li tnaqqas dawn l-ispejjez kemm jista’ jkun. Li kieku l-Enemalta qed tikkompeti ma’ xi azjenda ohra, peress li ma tkunx tista’ tgholli l-prezz kemm trid hi, ikollha tara x’taghmel biex tnaqqas l-ispejjez. B’hekk l-ispiza ta’ thaddim taghha jkun hafna aktar baxx milli hu llum.
Ma tantx trid immaginazzjoni biex tissoponi kif jitilghu l-ispejjez mhux gustifikati. Kull ma trid hu tiftakar meta nkunu qrib elezzjoni u kif f’daqqa wahda kull azjenda kkontrollata mill-gvern ikollha bzonn ghexieren ta’ impjegati u kif jinfethu l-bibien ghal promozzjonijiet. Dawn l-ispejjez izidu l-ispiza tal-azjendi mhux ghal ftit zmien izda ghal snin shah. Skont il-mudell li ntghazel li jirkupraw l-ispejjez kollha, dawn ikollhom ihallsu ghalihom il-konsumaturi, irrespettivament jekk kien hemm bzonnhom jew le.
Dan barra l-fatt li ma jkun hemm l-ebda incentiv li tibdel il-metodi li tuza sakemm dawn b’xi mod ikunu ghadhom jahdmu minkejja li dawn il-metodi ma jkunux l-aktar efficjenti. Kumpanija li tkun qed tikkompeti il-hin kollu tkun qed tfittex l-aktar metodi efficjenti biex tnaqqas il-prezz u tkun aktar kompetittiva.
Il-metodu li ntghazel biex nikkalkolaw it-tariffi jkompli jzid l-inefficjenza ta’ azjendi bhal Enemalta. Ir-raguni hi li l-ebda Chairman jew Ministru mhu qed ihallas ghal dawn l-inefficjenzi. Dawn qed ihallas ghalihom il-konsumatur. U l-konsumatur qed ihallas ghalih darbtejn. L-ewwel darba bhala konsumatur billi jhallas prezzijiet aktar gholjin u t-tieni darba bhala haddiem. It-tieni darba jhallas ghaliha ghaliex l-inefficjenza jehel biha l-haddiem. S’issa ghadni ma naf bl-ebda Chairman li wehel hu ghall- inefficjenzi minkejja li hu responsabbli. Ma naf bl-ebda Ministru li ammetta li mexxa dawn l-azjendi b’mod inefficjenti. It-Tarzna tipprovdina bl-ahjar ezempju ta’ kif jigru l-affarijiet f’Malta.
L-Awditur Generali
Hu hawn fejn jidhlu sew ir-Regolatur u sew l-Awditur Generali. Dan tal-ahhar ghandu jara mhux biss jekk il-flus li hargu marrux fejn sar l-infiq izda per ezempju, jekk sarux skond il-budget. Jekk ma sarux skond il-budget li kellha l-azjenda, ghaliex? Min hada d-decizjoni? Kien gustifikat li ssir din in-nefqa minkejja li ma kinitx fil-budget? U fuq kollox ghaliex ma kinitx tidher fil-budget? Il-budget sar sewwa jew le? U ghaliex l-accounts tal-Enemalta ma gewx awditjati? Min ha din id-decizjoni? It-targets imsemmija ghas-sena intlahqu jew le? Jekk ma ntlahqux, ghaliex ma ntlahqux? Ir-ragunijiet huma sodisfacenti jew le? Jistghu l-konsumaturi, li huma wkoll it-taxpayers, ikunu jafu min hu responsabbli?
Ir-Regolatur
Ir-Regolatur ghandu responsabilitajiet differenti. Il-lista hi wahda twila ghaliex barra d-dmirijiet li semma l-Professur Scicluna, ir-Regolatur ghandu ohrajn li jiggarantixxi standards ghas-servizz li tipprovdi l-Enemalta.
Fost dawn insibu kemm hu accettabbli li jinqata’ l-elettriku fid-dinja tal-lum. Regolaturi f’pajjizi ohra poggew targets li m’ghandhomx jinqabzu mill-azjenda li tkun qed tipprovdi l-elettriku. Hu accettabbli li per ezempju, jinqata’ l-elettriku ghal siegha bhal ma gara ricentament fis-Swieqi? Gie stabbilit l-massimu ta’ zmien li hu permessibbli li jinqata’ d-dawl tul sena bhal ma jigri f’pajjizi ohra? Niftakar li snin ilu kont ktibt lill-MRA u staqsejt jekk kienx hemm dawn l-istandards. Sintendi, risposta qatt ma rcevejt.
L-istess bhal ma kontx ircevejt l-ebda risposta dwar targets ta’ kemm ghandhom jitnaqqsu l-leakages mill-Water Services Corporation. Dawn huma affarijiet normali f’pajjizi tal-UE. Izda fuq kollox ir-regolaturi mhux hemm ghalxejn. Jekk il-kumpaniji ma jzommux mal-istandards jehlu multi.
Fir-Renju Unit, it-Thames Water kienet wehlet multa ghaliex ma lahqitx dawn l-istandards u kellha tidhol ghal investiment ta’ aktar minn £150 miljun filwaqt li kienet wehlet multa ta’ aktar minn £1 miljun lira ghaliex ma tatx kumpens lill-konsumaturi ghaliex ma zammitx l-appuntamenti taghha. Min jaf f’Malta x’multi kienu jehlu sew l-Enemalta u sew il-WSC kieku ghandna regolaturi effettivi bhal dawk li semmejna.
Possibbli li Malta naslu ghar-regolaturi effettivi? Jien nemmen li nistghu ghaliex f’hafna minn dawn ir-regolaturi hemm nies kapaci. Li ma hemmx hi tmexxija serja li twassal sabiex ir-regolatur iqis li hu qieghed hemm biex ihares lill-konsumaturi u mhux lill-gvern tal-gurnata, minkejja l-ligi.
Published in Torca 1st February 2009
Posts
